Dziedzina obróbki CNC wciąż podlega intensywnemu rozwojowi, a nowe technologie i urządzenia usprawniają każdy etap związany z kształtowaniem materiałów. Procesy takie jak toczenie, frezowanie czy wiercenie pozwalają nadawać detalom odpowiedni kształt, jednak większość gotowych elementów wymaga dodatkowego wykończenia krawędzi, aby osiągnąć wysoki standard jakości. Dzięki temu można uzyskać estetyczną powierzchnię pozbawioną niechcianych rys. Narzędziem, które odgrywa w tym procesie kluczową rolę, jest gratownik, przeznaczony do starannej obróbki i wykańczania krawędzi elementów.
Gratownik jest wyspecjalizowanym narzędziem przeznaczonym do obróbki wykańczającej krawędzie detali po wcześniejszym procesie skrawania. Zadaniem gratownika jest także wygładzenie ostrych krawędzi, które mogą pojawić się w rezultacie obróbki CNC. Istotą jego działania jest precyzyjne ścinanie nadmiaru materiału wystającego nad powierzchnię elementu, tak aby gotowa krawędź była pozbawiona nierówności i pozostałości. W odróżnieniu od innych narzędzi do polerowania czy szlifowania gratownik pozwala na dotarcie w trudno dostępne naroża, gdzie większe, bardziej rozbudowane maszyny nie są w stanie wykonać swojej pracy.
Gratownik do metalu jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych rodzajów narzędzi, jakie można spotkać w przemyśle. Metalowe elementy, uzyskiwane w procesach toczenia, frezowania czy cięcia, posiadają ostre krawędzie i niewielkie nierówności powstałe w wyniku oderwania się wióra pod wpływem obciążeń. Tego typu defekty mogą negatywnie wpłynąć na prawidłowy montaż produktu, ponieważ nadmiar materiału może przeszkadzać w dopasowaniu poszczególnych części. Gratowniki do metalu skonstruowane są z materiałów o odpowiednio wysokiej twardości, dzięki czemu łatwo radzą sobie z różnymi stopami – od aluminium, przez stal konstrukcyjną, aż po materiały o zwiększonej wytrzymałości.
Gratowniki do gwintów są zaprojektowane w taki sposób, aby precyzyjnie usunąć nadmiar materiału zalegający w bruzdach gwintu. W przeciwieństwie do klasycznych modeli służących jedynie do wygładzania płaskich krawędzi, modele gwintowe dysponują odpowiednio ukształtowanym ostrzem lub zestawem ostrzy pozwalających na oczyszczenie rowków bez uszkadzania podstawowej struktury. Są to zarówno ręczne uchwyty z wymiennymi końcówkami, jak i urządzenia automatyczne, przystosowane do jednakowego gratowania wielu gwintów w krótkim czasie.
Gratownik do otworów jest wyspecjalizowanym narzędziem, którego głównym zadaniem pozostaje wygładzenie krawędzi wewnątrz wywierconych lub wytoczonych otworów. Podczas wiercenia w materiale wióry są wyprowadzane na zewnątrz, jednak w strefie przejścia wiertła przez ostatnią warstwę materiału mogą pojawiać się charakterystyczne zadarcia. Taki defekt jest uciążliwy, zwłaszcza w sytuacjach, gdy element ma wchodzić w bezpośredni kontakt z innymi częściami konstrukcji. Dzięki dobrze dobranemu gratownikowi do otworów można uzyskać idealnie równe krawędzie otworu.
Gratowanie otworów to proces ściśle związany z wykorzystaniem wcześniej opisanych narzędzi, w tym przypadku skoncentrowanych na wąskim zagadnieniu wyrównania krawędzi wnętrza oraz wlotu i wylotu otworu. W praktyce przemysłowej często dochodzi do sytuacji, w której otwór przechodzi przez grubą warstwę materiału, prowadząc do powstawania zadziorów od strony wejściowej i wyjściowej. Usunięcie tych nierówności w sposób automatyczny może być utrudnione przez ograniczoną przestrzeń dostępu w maszynie, dlatego operatorzy stosują manualne lub półautomatyczne metody gratowania. To zagadnienie ma szczególne znaczenie w branżach, w których otwory stanowią kluczową część wyrobu, między innymi w elementach hydraulicznych, pneumatycznych czy złożonych układach przewodów.