Tabele gwintów to zestawienia wykorzystywane przez inżynierów, ślusarzy, mechaników, a także majsterkowiczów, które pomagają w wykonaniu prawidłowych rysunków technicznych, doborze wiertła do konkretnego zastosowania, a także odpowiednich otworów i śrub. Ze względu na różne rodzaje gwintów można spotkać się z tabelami gwintów metrycznych, calowych, trapezowych czy rurowych oraz gwintów Whitwortha. Czym dokładnie są owe tabele, jak z nich korzystać i jak rozumieć dodatkowe parametry gwintów – o tych i innych kwestiach opowiadamy w naszym artykule.
Toczenie gwintów polega na zastosowaniu tokarki i noży gwintujących do wykonania gwintów metodą obróbki skrawaniem – na przykład w metalu. Metoda ta zapewnia dużą dokładność, a przy tym daje możliwość wykonania gwintów nietypowych. Aby wykonać je sprawnie, a zarazem dokładnie, niezbędne są tabele gwintów.
Obowiązkowym narzędziem w wyposażeniu tokarzy, ślusarzy, mechaników czy operatorów maszyn CNC jest niewątpliwie tabela gwintów – co to jest? Tego rodzaju zestawienia pozwalają na dobór parametrów gwintu w sposób szybki i bezbłędny oraz zgodny z normami. Mowa tu między innymi o średnicy otworu, średnicy wiertła, a także skoku i kącie zarysu gwintu. Tabele gwintów stanowią również nieocenioną pomoc w ustaleniu, jaki gwint będzie dobrym rozwiązaniem w danym przypadku.
Tabele gwintów metrycznych dostarczają nam kluczowych informacji na temat gwintów najczęściej spotykanych w maszynach, meblach czy też elektronice. Mogą występować w wersji gruboziarnistej lub drobnozwojnej, posiadają trójkątny zarys, a ich wymiary podawane są w milimetrach. Oprócz podstawowych wymiarów dotyczących średnicy znamionowej i skoku – posiadają dodatkowe oznaczenia dla kąta rozwarcia garbu (a) oraz zaokrąglenia wierzchołka i dna bruzdy (r). W tabelach gwintów stalowych metrycznych znajdziemy określenia takie jak na przykład M12x1.75. Symbol M wskazuje na zastosowanie milimetrów, 12 to nominalna średnica wyrażona w tej jednostce, a 1.75 oznacza skok gwintu, czyli odległość pomiędzy poszczególnymi zwojami.
Tabele gwintów calowych przydadzą nam się, jeśli mamy do czynienia z gwintami w hydraulice, a także maszynami z Wielkiej Brytanii lub USA. W porównaniu z gwintami metrycznymi calowe dzielą się na 4, a nie 2 rodzaje, w tym gwinty zwykłe, drobnozwojne, bardzo drobnozwojne oraz z jednakową podziałką. Typowe oznaczenie gwintu calowego będzie prezentowało się następująco: ½-13 UNC, przy czym ½ oznacza średnicę gwintu wyrażoną w calach, 13 dotyczy liczby zwojów na cal, a UNC jest oznakowaniem typu gwintu, w tym przypadku gruboziarnistego.
Kolejną kategorią gwintów omawianą w naszym artykule są gwinty Whitwortha. Wyróżniamy wśród nich modele gruboziarniste, drobnozwojne oraz przeznaczone do rur. Znajdują zastosowanie w hydraulice, pneumatyce, przemyśle kolejowym i budowlanym, a także w starych brytyjskich maszynach. Ich parametry wyrażane są w calach, a od gwintów metrycznych różnią się kątem zarysu (55 vs. 60 stopni) oraz kształtem wierzchołków, które są zaokrąglone.
