Wytwarzanie gwintów jest jednym z podstawowych procesów w obróbce mechanicznej. Dobór odpowiednich narzędzi ma kluczowe znaczenie dla jakości i precyzji wykonywanych połączeń śrubowych. Wśród wielu dostępnych narzędzi szczególną rolę odgrywają gwintowniki, które umożliwiają ręczne lub maszynowe wykonywanie gwintów wewnętrznych. Aby osiągnąć optymalne rezultaty, warto poznać podstawowe rodzaje gwintowników i ich zastosowanie w praktyce.
Wśród narzędzi do toczenia gwintów wyróżnia się różne rodzaje gwintowników, dostosowane do specyfiki otworów i warunków pracy. Gwintowniki mogą być wykorzystywane zarówno do otworów przelotowych, jak i nieprzelotowych. Wybór odpowiedniego narzędzia zależy od materiału obrabianego przedmiotu, średnicy otworu oraz rodzaju gwintu. Na rynku dostępne są gwintowniki maszynowe i ręczne, pojedyncze oraz zestawowe, a także specjalistyczne modele przeznaczone do pracy w trudnych warunkach technologicznych.
Jeśli chodzi o gwintowniki (rodzaje) – można je podzielić przede wszystkim według przeznaczenia. Gwintowniki ręczne stosuje się zazwyczaj w kompletach składających się z trzech sztuk: zdzieraka, pośredniego i wykańczającego. Gwintowniki maszynowe natomiast są przystosowane do pracy z większymi prędkościami i siłami skrawania, a ich konstrukcja zapewnia lepsze odprowadzanie wiórów. Wyróżnia się także gwintowniki spiralne, kanałowe oraz przelotowe, które różnią się między sobą konstrukcją rowków i geometrią ostrzy.
Jednym z istotnych parametrów wpływających na efektywność procesu gwintowania jest nakrój gwintownika. Nakrój oznacza długość stopniowego przejścia od pełnego profilu gwintu do ostrza tnącego. Im dłuższy nakrój, tym bardziej równomierne jest obciążenie narzędzia, co pozwala na uzyskanie większej precyzji i trwałości gwintownika. W praktyce stosuje się różne długości nakroju w zależności od rodzaju otworu oraz materiału obrabianego. Nakrój ma również wpływ na sposób odprowadzania wiórów, co jest szczególnie istotne przy głębokim gwintowaniu.
Wybór odpowiedniego narzędzia, takiego jak gwintownik do otworów nieprzelotowych, ma ogromne znaczenie dla jakości gwintu. Gwintowniki przeznaczone do otworów zamkniętych posiadają specjalną konstrukcję rowków spiralnych, które skutecznie odprowadzają wióry na zewnątrz. Dzięki temu minimalizuje się ryzyko uszkodzenia gwintu i złamania narzędzia. Przy pracy w otworach nieprzelotowych kluczowe jest również dobranie odpowiedniej długości nakroju, aby zapewnić pełne nacięcie gwintu na wymaganej głębokości.
Różnice między gwintownikiem przelotowym a nieprzelotowym wynikają głównie ze sposobu odprowadzania wiórów oraz konstrukcji narzędzia. Gwintowniki przelotowe są projektowane tak, aby wióry były kierowane w dół otworu, umożliwiając płynne i szybkie wykonanie gwintu na całej długości otworu przelotowego. Z kolei gwintowniki nieprzelotowe, dzięki spiralnym rowkom, skutecznie odprowadzają wióry ku górze, co jest niezbędne przy pracy w otworach zamkniętych.
