Połączenia gwintowe należą do grupy kształtowych rozłączonych. Zazwyczaj wykorzystywane są w budowie różnych maszyn. Ich główną częścią jest łącznik, zbudowany najczęściej ze śruby zawierającej gwint zewnętrzny i nakrętki z wewnętrznym gwintem. Spajając ze sobą oba gwinty łącznika, otrzymuje się połączenie gwintowe.
Połączenia gwintowe dzieli się na pośrednie i bezpośrednie. W przypadku pierwszych maszyny łączy się ze sobą przy użyciu łącznika. Nakrętkę może zastąpić otwór gwintowany wykonany w jednym ze spalanych komponentów. Natomiast w przypadku połączenia gwintowego bezpośredniego gwint jest zrobiony na częściach łączonych.
Gwinty zbudowane są z kilku elementów. Przede wszystkim posiadają trzon stanowiący element cylindryczny o kształcie stożkowym lub walcowym. Na nim znajdują się spiralne nacięcia, czyli zwoje.
Nacięcia mogą mieć różne kształty przekroju poprzecznego, m.in. trójkątne (stosowane w gwintach metrycznych) lub trapezowe (wykonywane w gwintach trapezowych).
Toczenie gwintu trapezowego to proces mechanicznej obróbki, w czasie którego na walcowej powierzchni przedmiotu wykonuje się gwint o przekroju trapezowym. Przeprowadza się go na tokarce wyposażonej w noże o odpowiednim profilu. Aby proces przebiegł w prawidłowy sposób, konieczne jest precyzyjne ustawienie urządzenia na wymagany skok gwintu.
Podczas toczenia gwintu trapezowego zaleca się używanie chłodziwa, aby zminimalizować tarcie i ciepło. Mogą one bowiem niekorzystnie wpływać na jakość gwintu. Ponadto w czasie tego procesu należy regularnie kontrolować wymiary gwintu przy użyciu specjalnych przyrządów pomiarowych, np. mikrometrów.
Toczenie gwintu trapezowego to niełatwe zadanie, które wymaga stosowania zaawansowanych narzędzi i posiadania odpowiedniej wiedzy. Bez specjalistycznych sprzętów czy doświadczenia nie da się przeprowadzić tego procesu.
Toczenie gwintu trapezowego najlepiej zlecić fachowcom, którzy posiadają niezbędne umiejętności i odpowiednie tokarki. Specjaliści mają doświadczeniem w ustawianiu parametrów skrawania, co zmniejsza ryzyko błędów. Należy bowiem pamiętać, że poprawne wykonanie gwintu trapezowego ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania mechanizmów, które przenoszą duże obciążenia.
Skok stanowi odległość pomiędzy odpowiadającymi sobie punktami na dwóch kolejnych zwojach. Mierzy się ją równolegle do osi gwintu. Aby go zmierzyć w gwincie trapezowym, należy sięgnąć po suwmiarkę, mikrometr lub gwintomierz.
Jak wykonać pomiary suwmiarką? To proste! Wystarczy ustawić szczęki suwmiarki na odpowiadających sobie punktach dwóch kolejnych zwojów gwintu trapezowego, a następnie sprawdzić odległość między nimi. Wartość ta jest skokiem. Ważne, aby podczas pomiarów suwmiarkę trzymać równolegle do osi gwintu!
A jak zmierzyć skok gwintu trapezowego za pomocą gwintomierza? Na początku należy wybrać właściwą płytkę, najlepiej pasującą do zwojów. W kolejnym kroku trzeba precyzyjnie przyłożyć ją do gwintu i upewnić się, czy wycięcie na niej na pewno jest odpowiednie. Na końcu wystarczy odczytać skok gwintu trapezowego z oznaczeń widniejących na płytce.
Gwint trapezowy stosowany jest przede wszystkim w obrabiarkach konwencjonalnych, w których mamy do czynienia z jednostronnym posuwem mechanicznym. Cechuje się on wysoką wytrzymałością i samohamownością, dlatego doskonale się sprawdza w aplikacjach podnoszenia pionowego znacznych mas.
Niestety ma on też swoje wady. Charakteryzuje się bowiem wysokim tarciem oraz luzem nawrotnym, dlatego nie może być stosowany jako precyzyjny napęd w maszynach CNC.
Obecnie gwint trapezowy wykorzystuje się w różnych maszynach obsługiwanych ręcznie. Stanowi on element imadeł i ścisków tokarskich. Stosowany jest również w produkcji taboretów obniżanych, używanych w gabinetach lekarskich. Można go także spotkać w podnośnikach samochodowych oraz w regulatorach napięcia stosowanych w maszynach przemysłowych.
Gwinty trapezowe często są wykorzystywane też jako elementy sprzętów budowlanych, takich jak wciągniki czy dźwigi. Znajdują zastosowanie również w prasach mechanicznych, napędach liniowych używanych w robotyce i automatyzacji oraz
w podnośnikach śrubowych.
Gwinty trapezowe cieszą się dużą popularnością na rynku. Wykorzystywane są w różnych dziedzinach inżynierii i przemysłu. Cenione są przede wszystkim za fakt, iż mają zdolność do przenoszenia dużych obciążeń oraz pozwalają na precyzyjne pozycjonowanie elementów w mechanizmach.
Jednak wbrew pozorom nie są one pozbawione wad. Największy minus gwintów trapezowych stanowi generowanie sporego tarcia, co prowadzi do większego zużycia. Ponadto ze względu na ten fakt, ich sprawność przenoszenia siły jest mniejsza niż w przypadku innych rodzajów gwintów. Jednak mimo wad są one cenione w wielu branżach.
